Un bel dissionari 'd piante dla Langa e dël Roé për dila an singh lenghe, dal latin al piemontèis

A tuta prima a smija n'elench ëd nòm ëd piante tra Langhe e Roé. Ma a vardé bin a l'è cheicòs ëd pì: vis-a-dì na cita forma 'd resistensa. A së s-ciama «Dizionario botanico» (pp. 390, s.i.p.), a l'ha cudilo Giacomo Giamello, a l'han publicalo le «Edission Sorì» 'd Piobs (Piobesi d'Alba). Minca 'n nòm a-i è la tradussion an singh lenghe: latin, italian, pie­montèis, fransèis e inglèis. La lenga-mare, la lenga dla nassion, la lenga dël pòst, la lenga dij cusin e la lenga dl'omologassion. N'àut segn che 'l piemon­tèis a peul ëdcò sté ant ij giardin dij rè. A dila tuta la part pì bela a l'è cola 'd mëssoné tra «bambas» e «barbaboch», tra «baraval» e «barbisin», tra «bele done» e «ciriminigit», tra «ciolèt» e «garufin», tra «limonela» e «livertin». Pì 'ncora che scheuvre coma as dis ant j'àutre lenghe. A la stessa manera a-i é na part tuta dedicà al piemontèis ch'a l'é motobin curiosa (la pì curiosa, forse): na part ch'a ilustra nòm ëd pais gropà a le piante {da Castagnì a Frassiné), stranòm (ij favé 'd Niela, ij prussiòt ëd San Benedèt...), ij nòm ëd cassin-e e 'd frassion, paragon, alegorie, proverbe, manere 'd dì. Darmage la grafia che l'autor a l'ha adotà për ëscrive 'l pie­montèis. Sensa conte che ciamé «anternassional» la grafia ch'a l'é stàita dovrà per ël dissionari botànich a farìa pensé che la grafia che dovroma noi belessì a sia provincial. Savoma tuti bin che le grafìe a son sempe 'd convension, ma 'dcò stòria ch'a ven da 'd rason ch'a l'han ëd barbe e radis nen mach sientìfiche. Rivo dritura pì 'n là. Mi i penso ch'as peussa cambiesse (gnente a resta frèm) doa ch'a smija ch'a-i sia nen basta 'd coerensa. Ma lò ch'a fa damanca ancheuj a l'è na frisa d'unità. E l'arzigh d'andé ognidun per sò cont a l'è bastansa fòrt. Tocrìa parlene, tocria vardé 'nsema se la grafìa «normalisà» da Pacòt e Viglongo (da tanti agn regola e drita për tanti lìber e autor) a l'è tan sufìstica da cissene a deje 'l bleu. Dubitene as peul, parlene ansema a në smija necessari. ëd Giovanni Tesio - dal Vënner dla Stampa dl'11 ëd mars dël 2005

Indietro