Ij foèt ëd Nòle

Un pais a-i va për tùit, a fa da manca d'avejlo, a l'é bin ch'i l'abio. Magara për andesne via, a fortìa Pavese. Ma 'dcò për cudilo ant tute soe nuanse. E antlora a l'é bel ch'as moltiplico le publicassion ch'a van a sgaté la stòria e pì che tut la memòria coletiva d'un pais, come col ch'a l'é pen-a surtì da Garbolino Editore (Cirié, via Nino Costa 17, tel. 011/920.79.49) e ch'a parla d'un bel capìtol dë stòria local, «Il tempo delle fruste a Nole» (pp. 144, euro 20). Cudì dal Grup «'L Nòst Pais», a l'é na manera për memorié la vita dij foèt e dij foaté. Mi diso vita dij foèt (a Nòle la «e» 'd foèt a son-a muta: a Turin i dirìo foèt) përchè m'arcordo masnà che noi is tacavo ai tamagnon për fé cheicòs ëd foravia e chèich vote a l'é ancapitane 'd ciapesse na foatà an sj'orije ch'a subiavo pa pòch (con tut lòn, ciuto e pa dì gnente a ca, se no j'orije a podìo torna subié për n'àuta rason). Ma peuj la memòria a va 'dcò a coj ch'a fasìo s-ciopliné ij foèt come 'd mago e a-j fasìo pròpe canté come d'arsigneuj. Ël lìber 'd Nòle a l'ha dëssotrà 'd bej arcòrd. Ma a l'é nen mach lòn. A l'é motobin ëd pì. Na frisa dë stòria për dì che 'l pais ch'a pòrta an Val ëd Lans a l'é nen nà jer. N'àuta frisa 'd glòrie locaj ch'a van dal pitor e poeta-brandé (donca an piemontèis) Domenico Buratti al condor Franco Balmamion, ch'a l'ha vinciù doi gir d'Italia sensa vince gnanca na tapa (bel esempi 'd cudì a la manera piemontèisa: passin passòt, ma giustin giustòt). Ma peuj via a le fruste (boteghe, fabricòte, artigian, lavorassion, comerse, termo specifich) con un baron ëd bele fóto d'antan. Chi a l'ha mai vist un foèt da veturin e cartoné? Lë scopass, la lonsa, la ponta, 'l mani cordà, d'euvre ch'a l'ero studià con cossiensa artigianal e che peuj a l'avìo le soe variassion. A-i 'ndasìa man ferme e teste giuste për cudì d'euvre ch'a pudìo fin-a esse da gioiera, da festa e da galùp. La pianta ch'a dasìa la materia prima a l'era - an italian - ël «bagolaro» (ma an piemontèis ij termo a son tanti: pianta da scuriat, farfalin, fanfarin, tënës-cia, a sconda dij pòst) e a manca nen la poesìa d'un prèive ch'a la canta: «Për ij Nolèis a j'ero come pan/përchè a dasìo con sò bòsch travàj/ a tute le botteghe 'd j'artigiàn/ e an tuta Italia a-i n'era pa d'uguaj». Un bel elòge për canté na virtù gajarda. Un bel lìber da ten-e a cheur. ëd Giovanni Tesio - dal Vënner dla Stampa dël 23 ëd Novèmber dël 2007

Indietro