La lenga dël Vënner ëd La Stampa

Cristina Caccia a l'é stàita a la «Pro Cultura Femminile» (gloriosa istitussion turinèisa) a parlé 'd «Torino Sette» e na madama - a propòsit dla nòsta rubrica «An piemontèis» a l'é lamentasse ch'a sia nen scrita an col bel turinèis àut e pontù ch'a parlavo ij sò 'd ca soa. Gnun-e tëmme. A l'é bin vera che nòst piemontèis (col mè e d'Albina Malerba) a l'é nen ël turinèis che la madama an costion a s'arcòrda an boca dij sò. Un, përchè né mi né Albina soma pròpe 'd Turin (chila 'd Teston-a; mi, pì rùstich e paisan, 'd Pancalé, che tutun a fa part dla tèra che cheidun, arcordand le ruse toscan-e, a ciamava la Siena dël Piemont; doi, përchè nòsta ambission a l'é nen tan cola 'd difende 'n parlé specìfich (coma sarìa 'l turinèis pì satì), ma 'd ten-e an vita n'ideja pì larga 'd parlé «piemontèis». Natural ch'i foma fiusa an sël parlé dla capital e da lì pioma 'n bel pò dle paròle, dij termo, dle espression ch'a fan part ëd cola che ij lenghista a ciamo «koinè». Ma 'dcò natural ch'i 'ndoma doa a në smija 'd trové na paròla ch'an ciama (ch'an ven d'andrinta) opurament ch'i l'oma 'mprendù lesend poesìe e pròse piemontèise: pàgine dë scritor ch'a l'han mëssonà da sì, da là, da doa a l'han trovà sò bin e soa carzà. Con tut sòn voroma gnanca fortì che 'l turinèis a l'é italianisasse 'd pì che 'l piemontèis dle campagne e dle periferìe (bon-a rason për serché 'd resiste sensa gnanca esageré: le lenghe ch'a vivo a cambio, e se vuroma che 'l piemontèis a sia viv, a toca tratelo da viv). Voroma sostnì pitòst - a parte da la cossiensa ch'i l'oma d'esse 'd parlant un pòch ambastardì - che nòsta ambission a l'é cola 'd ciapé pì largh; tutun sensa avèj la pretèisa 'd fé na mës-cètta sensa sens, ch'a pudrìa - bon prò - magara andé bin për na pagina literaria, ma nen ant un-a - come la nòsta - destinà a 'n giornal. Spiegassion ch'a spiego pòch. Përchè savoma bin che le costion lenghìstiche a son sempe costion ëd sentiment. E che la madama dla «Pro Cultura» a senta divers da noi a l'é cheicòs ëd bin përfond ch'a va a le rèis dël cheur. Mùsica lontan-a - sia bin ciàir - che noi l'oma gnun-e intension ëd dësdì o dë slontané. ëd Giovanni Tesio - dal Vënner ëd La Stampa dël 17 d'avril dël 2009

Indietro