Ël vascapon

Quand as dis che ij poeta a san vardé pì anans, e a san conservé lòn che ant ël trafen ëd tuti ij di a va rabel, a smija ch'as fassa 'd cirli-mirli-fërte, anvece a-i é quaicòsa 'd profond. Tant për contene un-a, ij piemontèis ch'a leso an piemontèis a l'han amparà da Tavo Burat (poeta Brandé, bielèis, tra ij pì avosà 'd nòst temp), na paròla ch'a smijrìa na mascarìa: Vascapon. E 'n pòch coma mascarìa a l'avìa proponula n'àutr poeta Barba Tòni Bodrìe ant la poesìa Val d'Inghildon: «.'n mascon (vascapon) va pr'ij valon». Burat ant la poesia «Hamelin», an na dàa na spiegassion ciàira: « ...Tornàa a rivée ai rampar/ a l'era 'l di dla nòsta arvangia;/ pì nen bërgé, pì nen viton/ lassàa al ciabòt ël vascapon/...», e ant la tradussion a sapiega «vascapon», mantello di fieno, di erba vascapin-a (Carex), ch'a dovravo ancor ij pastor bielèis për riparesse da la pieuva. Na paròla poesìa bon-a a contene na pagina 'd costum e 'd vita, dë stòria dl'umanità. La paròla a l'é sautà da la poesia a le crònache quand che a l'é stàit trovà «Otzi», la mumia restituìa dai giassé 'd Similaun ant ël Sud Tiròlo, ch'a vestìa, a l'han dit jë studios, na «mantella di fieno», donca a l'é stàita motobin anteressant scheuvre che cost mantel d'erba, 'd fengh, a l'é conservasse fin-a al sécol XX ant le montagne bielèise. Tavo Burat, Jaco Calleri e Gioanin Ross a l'avìo 'ncor vistlo e sùbit capì l'importansa 'd ten-e viva costa manera 'd riparesse dal frèid e da la pieuva, e a l'avìo ricostruì con la midema erba la mantlin-a për nen ch'a dësparèissa «ël model». Col «vascapon», goernà da l'Associassion ël Sol dj'Alp ëd Biela, adess as peu] vëdse ant na giojera dla mostra che ël Museo Regionale di Scienze Naturali, a Turin, an via Giolitti, a dedica a la «Sumia patanùa», «La scimmia nuda. Storia naturale dell'umanità», soagnà an colaborassion con ël Museo di Anatomia Umana dell'Università di Torino, ant ël bissentenari dla nassita 'd Darwin, ch'a restrà duverta fin-a a gené 2010 (anformassion: 800.329.329; internet.mrsn@regione.piemonte.it). d'Albina Malerba - dal Vënner ëd La Stampa dël 10 d'avril dël 2009

Indietro