Barba Tòni

Des ani! E l'arcòrd ëd cost poeta grand, cost franch sivalié dl'Alpada, a l'é viv. Ma soa poesìa, 'n tesòr lenghìstich, a l'é 'ncora bin lontan da esse conossù e studià coma as dev. Parloma d'Antonio Bodrero, Barba Tòni Bodrìe, Barbo Toni Boudrier, o mach bele Barba Tòni. Nà a Frassino, Fraisso, an Val Varaita 'l 1 ëd novèmber dël 1921, a l'é mòrt a Coni 'l 15 novèmber 1999. A Coni e a Turin, an Consèj Regional a son an tren ëd pronté 'd giornà d'arcòrd për onorene la memòria (i na daroma precisa anformassion pen-a ch'i l'avroma ij programa), për nen lassé calé l'ombra dla dësmentia su cost poeta che ij piemontèis a dovrìo porté ant la ment e ant ël cheur. Adess che soa vos a l'é ant ël gran ciuto dël cel, a venta continue a leslo Barba Tòni, a venta studielo, a venta serchelo ant soa euvra. «Para 'l radis» an dis ël bel Sivalié da l'àut ëd sò castel ch'a stélla... Professor dë stòria dl'art e filosofìa a mosta a Coni, Salusse, Savian, peui a sarà Preside a la scòla media 'd Sampeyre. Da sempe angagià ant lë studi e la difèisa dle minoranse linguìstiche, a l'é stàit ant j'ani '60 tra i fondator dël Mao (Moviment Autonomista Ocitan), e peui ativ ant la Lega Nòrd për ël Piemont e diversi ani 'dcò Consié Regional. Ma sò angagi pì profond a l'é stàit col ëd poeta, poeta 'd soa tèra e 'd soa coltura dle montagne. Për coj asar che la vita an goerna, 'd Chiel, d' «un professor dròlo che a conossìa tuti ij nòm dj'erbe e dle piante, ch'a savija tuti ij canté dj'oslin, ch'a virolava për la Val a cissé la gent a parlé la lenga dël pòst», i l'avìa sentine parlé vàire e vàire ani anans d'ancontrelo, quand che da cita i l'avìa passà quaiche istà a Frasso, an Val Varaita, da le monie Domenican-e 'd Teston-a ch'a fitavo ambelelì na bela casòta. Na ca bianca, nijà ant ël verd e ancoronà 'd reuse, ch'a j'era 'd pare e mare 'd col professor. L'asar, 'l boneur (la mascarìa?) a l'ha fame pì tard ël cadò d'ancontré 'l lengagi antich e savant e rijent dij vers ëd Barba Tòni, e d'ancontré ant j'ani Stanta Barba Tòni con Renzo Gandolfo e con Tavio Còsio, quand la Ca dë Studi a pariava soa prima racòlta 'd poesìe piemontèise «Val d'Inghildon». Barba Tòni, fin-a ant la fisonomìa, ël gran testimòni dla tèra piemontèisa, 'l gran massé dla lenga piemontèisa: forse gnun coma chiel a l'ha fongasse sì ancreus ant j'adoss d'un parlé e a l'ha savù fé s-cionfé le sorgiss pì gentile, s-ciuplinante e novisse 'd nòsta lenga. El pì brav giogleur dla paròla, creator ëd poesìa-lenga e 'd lenga-poesìa. Sò ùltim straordinari lìber poétich «Dal prim uch a l'aluch» a l'é surtì pòchi di dòp soa mòrt, un cadò 'd poesìa e d'amor për soa tèra: 'l salut pì profond dl'«architet» ëd nòsta lenga piemontèisa. d'Albina Malerba - dal Vënner ëd La Stampa dël 9 d'otóber dël 2009

Indietro