Na gramàtica monfrina-a

A l’é 'n lìber d'un pòch ëd temp fa, ma na parloma volentera, përchè – miraco - a l’é 'ncora nen mufì. As trata 'd na gramatica (ma nen mach) ch'a s'antìtola «A l'è 'n darmagi» (pp. 446, s.i.p.). A l'ha scrivula Franco Zaio. A l'ha publicala l'Associazione Culturale San Giacomo 'd Lu, pais dël Monfrà. Tut a nass a l'ansëgna 'd doi o tre nòm tra italian e piemontèis: Pavese, Armando Mottura, Pinin Pacòt. Ma lò ch'a conta a l’é ‘l rispet ch'a passa - grassie 'dcò a la supervision lenghìstica dël piemontèis da part ëd Sergio Garuzzo e Dario Pasero - tra ij termo locaj e la koinè. A l’é fin-a na festa. Caval a dventa cavà, cotel cortè, faseul faseu, scossal scossà, musel misè, arsigneul arsgneu, liam aliam, mnestron amnëstrò, lun-a lëgna, prima prumma, ombre ombri, dëscheurve screube e via fòrt. Diferense, pi che àut, gropà a la manera 'd dì. Ma tante e bele, ch'a fan la diferensa e ch'a fan la richëssa dle nòste parlade, cole ch'a son - pòch da fé - pi avsin-e a cola ch'a l'era (e 'ncora a resta) la vita 'd mincadì. 'N lìber gròss, ch'a ven da na passion ëd nen dësmentié ‘l sens d'un pais e soa vita fàita 'd còse cite ma bin cudìe. A-i é la gramatica dël pòst, tuta bin spiegà (grafìa, fonètica, fonologìa e peuj tuti ij passage 'd tute le gramatiche tradissionaj). A-i é 'n bel pò 'd termo (e 'd figure) d'atrass paisan (l’amsora, l'arsiòt, ël faussèt, che a Lu a dventa ‘l faussët, la ressia, ‘l rastel, ch'a Lu as dis ël rastè), 'd mësté (la campagna, la vigna, ij gran, la melia, ij fen, le bestie, ‘l barbé, 'l cantoné, ‘l matarassé, l'ancioé, e tanti d'àutri mësté o profession: ël banché, ‘l veterinari, la maestra, la postin-a o la postégna). E a-i é 'dcò na sernìa 'd poeta e 'd prosador ch'a scrivo ant la parlada local: Angelo Capra (l'Angiolé), Angelo Gaja, Il trio Scareri, ch'a cudiss la «bosionà» (o bosinada), don Angelo Verri, ch'a l'ha fàit part 'd cola partìa 'd preive (come, tan për dine un, don Gonela a La Vila, Villadeati), sempe pront a cudi la Scritura e le scriture. N'euvra fàita bin, ch'a dis tanto d'un pais bin viv, ch'a resist a tuta dësmentia sensa dësmentié ij confront e ij paragon ch'a fan nòstra blëssa. Bela manera 'd vive e dë studié an armonia. ëd Giovanni Tesio - dal Vënner ëd La Stampa dël 27 ëd novèmber dël 2009

Indietro