Domini Badalin

D'origin monfrin-a da part ëd mare, Dumini Badalin a l'era nà a Turin ‘l 6 ëd mars dël 1917. Ancheuj i voroma arcordelo, arpijé ‘l piasì ant la memòria dle soe poesìe, 'd soa vos-poesia, a trant'ani da col 5 ëd fërvé dël 1980 ch'a l’é andass-ne con ël «vent dël colin-i». Badalin, ‘l cantor dij Varèi: le pòvre colin-e dël Monfrà, ij pòst dij sò ani masnà, dj'antorn da Turin për ij fin sman-a, ij pòst dël cheur. E «Listeurji dij Varèi» a l’é stàita soa prima racòlta poetica dël 1978 (Turin, Il Punto), e sùbit dl'ani dòp, «Doe minute për ti»: stòrie, travaj, ritrat ëd soa gent, dij sò, profij 'd colin-e, arbre, rol, vigne, taragne, e sol e vent, tèra e èire 'd cassin-e solenghe, seugn e lun-e, vers-racont scrit ant soa bela s-cëtta parlada monfrin-a. «Seria matin,/ quand ot sij sortì sl'era,/ l'arbri dë dvan a la ca a son cinassi/ da la riva, coma për saliteti,/ (...)In sofi 'd vent o l’é rivà dal bricb/ e 'l parfum dl'uva méria, dal taragni/ l’é largassi lintorn, pròpi për ti/ paisan, ùltim arciam ëd cola fòrsa/ gajarda ch'o l'ha liàti a la tèra/ ùltim arciam për l'ultima fatiga/ a chi për semp, o l'ava bità zù/ con j'acc arnès, la sapa consimaja (...)». Poesìa ch'a l'ha na fòrsa 'd testimoniansa, un valor etnogràfich e dë stòria social. Poesìe che sentìe da soa vos (chi a l'ha avù ‘l boneur dë scotelo ant tante soe vijà..., e che adess a podrà sentilo ant ël cd, soagnà da Tòjo Fnoj gropà a l'edission neuva 'd Listeurij, cudìa da Giuseppe Gorìa, e surtìa sempe për ël Punto ant ël 2006, con ël tìtol «Ij Varèi») at dasìo n'emossion ch'a l'era malfé stërmé. Coma a l'ha scrivù Giovanni Tesio: «la vos d'un poeta ch'a l'ha fàit ëd soa vos na condission essensial për capì soa poesìa. Sente Badalin dì le soe poesìe a l'era 'n piasi ch'a consolava. Ant soa boca, le stòrie grame e bele dij Varèi a l'avìo tute le nuanse d'un mond ch'a-j'ëmnisija da 'ndrinta. Badalin a l'ha pijà ‘l mèj 'd lòn ch'a l’é la poesìa piemontèisa dël passà (a l'ha pijà la fòrsa drùa 'd lòn ch'a l’é vita, gnente d'àut che vita) e a l'ha daje 'n gir modern, ch'a s'anradisa ant la vos e ant la tèra. Tèra ch'as fa vos, vos ch'as fa tèra». Badalin a l’é stàit poeta 'd coi che j'ëstudios a diso dl'oralità». Un ëd coi ch’a ciamo d'esse scotà e ch'a foson-o bin dëdlà dla letura ch'as peussa fessne an silensi. Vos ch'a fasìa mnì j'ësgrison a le miole. Paròle dite e scrite. Fòrsa 'd na tèra, ch'a ven d'andrinta e da lontan. d'Albina Malerba - dal Vënner ëd La Stampa dij 12 ëd fërvé dël 2010

Indietro