Stòria dla literatura francprovensal

Doe vòte fa i l'oma parlà dle piante e dij fiet ëd Coumboscuro e l'oma sërcà 'd dé n'ideja dël pòch (ch'a l’é peui tantìssim) ch'a fan për la vita dël provensal ant un-a valëtta alpin-a animà da la fòrsa d'un testimòne coragios coma l’é Sergio Arneodo. Stavòta voroma invece dé n'àuta bela notissia a propòsit dël francprovensal, giusta për dì che tra le lenghe pòvre (e l'agetiv a sarìa tut da spieghé përchè a son pòvre magara 'd nùmer ma bin riche 'd vitalità cultural) a-i é gnun-e invidie e gnun-e ruse (almeno da part nòsta). Tute a travajo për resiste e për esiste, dëdlà 'd tute beghe e division. E donca a l’é d'un lìber pròpe bin cudì che voroma parlé. Un lìber scrit an italian ch'a fa la stòria dla literatura francprovensal dla Val d'Aosta. A s'antìtola «Lettere valdostane», a l’é publicà da Edizioni Vida (pp. 432, euro 23), a l'ha scrivulo 'n professor che a l'ha già cudì diverse sernìe 'd poesìa e 'd pròsa «patoise», ch'a l’é mai fërmasse lì, ma ch'a l'ha 'dcò scrit 'd critica literaria an general e ch'a l’é autor 'd poesìe tute soe. Ël professor a së s-ciama Giuseppe Zoppelli e a l’é 'n forlan ch'a viv a Turin, ma ch'a l'ha vivù an Val d'Aosta tan da 'namoresse 'd soe lenghe e 'd sò patois. Cola «patoise» dla Val d'Aosta a l’é gnanca na literatura ch'a l'abia sécoj 'd vita (a son pò pi pò meno sent e sinquant'agn), ma a l’é na literatura che dal sò fondator Jean-Baptiste Cerlogne fin-a a Eugenia Martinet prima e a Marco Gal ancheuj a l'ha s-ciodù tre nòm ëd valor. Ma as fërma nen lì e ij nòm ch'a ven-o fòra dal lìber a son nen pòchi e gnanca pòver ëd sust, combin ch'a sio meno avosà: Marius Thomasset, Joseph-Marie Henry, Désire Lucat a son nòm che pòchi a conòsso ma ch'a l'ha scrit ëd còse bele e satìe. Për nen dì dla pròsa e dël teatro che giustament Zoppelli a ten an bel cont (al teatro a-j dedica 'n capìtol a part ant la fiusa ch'as peussa traté dla literatura dividend-la për géner). A-i na ven fòra 'n lìber gròss ch'as podrìa pijé a model për n'esigensa che l'avrìo 'd cò noi për ël piemontèis. Ëdcò për noi a-i sarìa damanca 'd na bela stòria onesta e documentà 'd nòsta literatura (cola motobin gròssa dla Ca dë Studi a l’é stòria e sernìa ansema). Parloma sì pitòst ëd na stòria filanta e rionda 'd lò ch'a l'ha dit (e a dis) la literatura pi nòsta. Giusta coma l'ha fàit Zoppelli, ch'an dà - chiel ch'a l'ha l'amabilità 'd dì d'avèj pià da noi la prima ideja - la lession che 'ntocrìa a nòsta vira amprende e persegue. ëd Giovanni Tesio - dal Vënner ëd La Stampa dij 26 ëd mars dël 2010

Indietro