Stranòm valsesian

Cite variassion, stavòta. Cite còse ch'an parlo dal lìber che an capita 'd lese. Nen na recension, ma cheicòs ch'a cissa a parte da la letura dl'ultim romans ëd Sebastiano Vassalli, «Le due chiese», pen-a publicà da Einaudi. Lòn ch'a l'ha subit tocame ambelessì a l'é l'ambientassion. Sì as parla - sensa mai nominela con sò nòm - dla Valsesia e 'd j'anviron. E as na parla ancaminand dal prinsipe dël Neuvsent, visin al batibeuj dla prima guera mondial, ch'a l'ha cambià 'n pò tut. Ma lòn ch'a l'ha tocame - për sòn na parlo - a l'é che Vassalli a deuvra tante paròle an piemontèis për ausinesse mej a coj temp, a coj òimo, a coj ambient. Pi che tut nòm dij pòst e stranòm, pròpe coma a capitava ant ij pais e ant le comun-e che tuti as cognissìo. Sì as parla dla «Madona dël Trasu» {ch'a veul peuj dì «fé ij cagnèt», «gomité», «campé via») përchè a l'era piantà tra le curve e che chi a viagiava an coriera (le prime coriere) a campava via fin-a l'anima e la fricassà. Sì as parla dël «Pass d'i Ratti», ch'a l'ha gnente da fé con ij «rat», con ij giare, ma as riferiss ai brossaj (an italian: «rododendri»). Chi - tant për dì - a va da Gozzano a Orta, prima 'd rivé a la rotonda d'Orta-San Giulio a treuva sla snistra n'òsto ch'a së s-ciama «La ca dij ratt» e a së stupiss che st'òsto a l'abia avù la mala ideja 'd ciamé parej 'n pòst da mangé (pa tan fin, as dirìa). Tut a së spiegherìa mej s'a fuissa come dì «La ca dij brossaj». Combin ch'a peussa d'esse che ij «ratt» {o rat) dl'òsto d'Orta a sio pròpe rat e nen brossaj (për savèine 'd pi tocrìa fé n'arserca). Pi bela 'ncora la custion ëd j'ëstranòm. Sì a-i é 'n Lorenzo Baracca, ch'a veul dì apeupré «malrangià, confusionare». A-i é 'n Giovanni Scovin (ch'a veul dì cita ramassa, ramassèt). A-i é 'n Giorgio Fasagna (ch'a veul dì furb, un pò angarbiolàire, filon). A-i é 'n dotor ch'a së s-ciama Giovanni Barozzi, ma che dë stranòm a fa «Lavatif» (ch'a veul peui dì «servissial» o clistere). E a-i é 'l postin Gottardo che dë stranòm a fa Sumia përchè a ciapa 'd piombe da bòrgno. Cite còse - i disìo - ch'a fan arvive tut un mond. Cite còse për na variassion da gnente, ch'a l'é piasume fé për bela gòj e con bon-a rason. ëd Giovanni Tesio - dal Vënner ëd La Stampa dij 7 ëd magg dël 2010

Indietro