Le lenghe al salon dėl lģber 2010
Al salon dėl Lģber as parla, a l’é parlasse, as parlerą dle tčre mare, dle lenghe ch'a na fan part, dla fiusa e dla speransa che «ij pom graną» dle lenghe (a l’é ‘l poeta Andrea Zanzotto ch'a l'ha dovrą sta bela espression) a peussa fiorģ, fruté, duré soe bele stagion. Dle sinch mila lenghe apeupré ch'a esisto ant ėl mond, a-i é chi a fortiss che tra 'n sécol a-j na sparirą fin-a al novanta pėr sent. A l’é nen na perdita da pņch. Ma a l’é prņpe inevitąbil? Co fé pėr evitela? Combin che le lenghe a sparisso mai completament, come a capita a le piante e a j'animaj, a l’é necessare fé memņria ma fé pi che tut an manera che la neuit a sia ‘l pi possibil slontaną. Pėr coltura, pėr resistensa, pėr siviltą. Contra la coltura dla mņrt cola dla vita, contra la coltura dl'omologassion cola dėl pņst, dle cņse ch'a son sģ e ch'a fan con tute j'ąutre 'n sistema internassional e virtuos. Lņn che prima 'd tuj a l'ha sostnł Tavo Burat (con pņchi d'ąutri) e lņn che pņch pėr vņta a l’é rendusse cont ėd dovčj pensé Carlin Pettini, gnanca tan con Slow Food, ma prņpe con «Terra Madre» e con la difčisa dle lenghe dėl pņst: dal tzotzil messican al nņst piemontčis, che con bon-a pas ėd Diego Novelli a esist, a esist, a esist ancora (e speroma pi ch’as peussa). Ant un-a dle tąule rionde dėl Salon a l’é tratasse 'd dģ coma fé a comuniché le lenghe dle minoranse, coma fé a giuteje a arziste, a vive con dignitą, a gité sņi gich, a dene sņ frut. E bin, pą cņse da fracass, ma bon-a volontą: cudģ le masną, fé 'n manera che na lenga as parla (gnun-e scņle a peulo sostituģ la lenga ch'as parla an famija), gnun-e tėmme d'esse tają fņra da la modernitą (soma mai stąit da la mira dij conservator ch'a bogerģo mai). Fé scņla ma parlé (pėrchč na lenga pėr esse viva a deuv esse parlą, nen ambalsamą). Fé ognidun soa part doa as peul, coma as peul. Magara cite cņse ma bin fąite, pėrchč giustissia e blėssa a viagio ansema. Nen lassesse bustiché da le ideje dėl pento, ną pėr confonde e pėr sprofondé (nen pėr aprofondģ). Gnun-e arsete miracolose {a-i na j'é nen), ma na volontą 'd fé e 'd «savoir faire». Gnun-a pi bela rason che la speransa dij nņsti pass, la gņj 'd buté ‘n pé dnans a l'ąut.

ėd Giovanni Tesio - dal Vėnner ėd La Stampa dij 21 ėd magg dėl 2010


Indietro