Le lenghe al salon dël lìber 2010

Al salon dël Lìber as parla, a l’é parlasse, as parlerà dle tère mare, dle lenghe ch'a na fan part, dla fiusa e dla speransa che «ij pom granà» dle lenghe (a l’é ‘l poeta Andrea Zanzotto ch'a l'ha dovrà sta bela espression) a peussa fiorì, fruté, duré soe bele stagion. Dle sinch mila lenghe apeupré ch'a esisto ant ël mond, a-i é chi a fortiss che tra 'n sécol a-j na sparirà fin-a al novanta për sent. A l’é nen na perdita da pòch. Ma a l’é pròpe inevitàbil? Co fé për evitela? Combin che le lenghe a sparisso mai completament, come a capita a le piante e a j'animaj, a l’é necessare fé memòria ma fé pi che tut an manera che la neuit a sia ‘l pi possibil slontanà. Për coltura, për resistensa, për siviltà. Contra la coltura dla mòrt cola dla vita, contra la coltura dl'omologassion cola dël pòst, dle còse ch'a son sì e ch'a fan con tute j'àutre 'n sistema internassional e virtuos. Lòn che prima 'd tuj a l'ha sostnù Tavo Burat (con pòchi d'àutri) e lòn che pòch për vòta a l’é rendusse cont ëd dovèj pensé Carlin Pettini, gnanca tan con Slow Food, ma pròpe con «Terra Madre» e con la difèisa dle lenghe dël pòst: dal tzotzil messican al nòst piemontèis, che con bon-a pas ëd Diego Novelli a esist, a esist, a esist ancora (e speroma pi ch’as peussa). Ant un-a dle tàule rionde dël Salon a l’é tratasse 'd dì coma fé a comuniché le lenghe dle minoranse, coma fé a giuteje a arziste, a vive con dignità, a gité sòi gich, a dene sò frut. E bin, pà còse da fracass, ma bon-a volontà: cudì le masnà, fé 'n manera che na lenga as parla (gnun-e scòle a peulo sostituì la lenga ch'as parla an famija), gnun-e tëmme d'esse tajà fòra da la modernità (soma mai stàit da la mira dij conservator ch'a bogerìo mai). Fé scòla ma parlé (përchè na lenga për esse viva a deuv esse parlà, nen ambalsamà). Fé ognidun soa part doa as peul, coma as peul. Magara cite còse ma bin fàite, përchè giustissia e blëssa a viagio ansema. Nen lassesse bustiché da le ideje dël pento, nà për confonde e për sprofondé (nen për aprofondì). Gnun-e arsete miracolose {a-i na j'é nen), ma na volontà 'd fé e 'd «savoir faire». Gnun-a pi bela rason che la speransa dij nòsti pass, la gòj 'd buté ‘n pé dnans a l'àut. ëd Giovanni Tesio - dal Vënner ëd La Stampa dij 21 ëd magg dël 2010

Indietro