Romanz d'apendis an piemontèis

Ant le pagine «An Piemontèis» dl'àuta sman-a Albina Malerba a l'ha trassà na bela filonghera 'd giornaj scrit an piemontèis ch'a van da «La Gasëta 'd Gianduja» (Pietracqua a lo scrivìa parej) fin-a (combin ch'a sia n'àuta stòria) al «Caval 'd brôns». Lòn che giontoma stavòta a l'é che tanti 'd costi giornaj o periòdich ch'as veubia disse a l'avìo sò bel romans «en feuilletons» a séguit, vis a dì, tuj ij nùmer a portavo na stòria popolar, na stòria che naturalment a seguitava al nùmer dapress e ch'a contava d'aventure, 'd pastiss, ëd garboj, d'antrigh: vite antërsà con na sòrt e 'n destin ëd maleur, mòrt aparente, fortun-e amproviste, dolor e riscat, visse e virtù, gramissie e bontà, na mës-ciura d'ògni sòrt ch'a pijava ij cheur e le ment ant un-a passion ch'a finìa mai pì. Pà còse 'd gran qualità, ma còse popolar ch'a-j piasìo a la gent dle cort e dle ringhere. ‘L pare 'd tut sòn - e parlo mach dël piemontèis, përchè dësnò dovrìa fé ij nòm d'Eugène Sue e 'd tanti fransèis come chiel - a l'é stàit Luigi Pietracqua. Titoj come «Don Pipeta l'Asilé», «Lucio dla Veneria», «La Còca dël Gamber» (e tanti d'àuti ch'a l'ha publicà n'editor come Viglongo për tanti agn e a continua a felo) a son stàit ëd tìtoj ch'a conossìo tuj e nen mach da le part ëd Pòrta Pila. A la mira che Augusto Monti - 'l magister ëd Pavese, Mila, Foa, Ruata - a l'ha pensà bin ëd tradùe «Don Pipeta» an italian (rangiandlo a soa manera) për publichelo (coma l'é stàit fàit) ant l'edission piemontèisa dl’«Unità», 'l giornal dël Partì Comunista con ël tìtol «Il Figlio della Vedova» ('dcò cost publicà da Viglongo). Pietracqua a l'é stàit ël batista dël «feuilleton» an piemontèis, ma l'ha fàit scòla e n'àuta vòta parleroma d'àuti ch'a l'han seguità. Nen sensa dì sùbit che tra j'àutor ch'a l'han scrit an piemontèis un romans - coma as dis an italian, «d'appendice» - a-i é (grassie a na dëscoverta 'ncora na vòta dl'òficina-Viglongo) gnentemeno che la pì avosà dle scritriss popolar italian-e, Carolina Invernizio, che an piemontèis a l'ha scrivù «Ij delìt ëd na bela fija». Sòn a veul dì che tra Eut e Neusent a-i era na bela circolassion ëd tìtoj e che 'l piemontèisa fasìa foson. ëd Giovanni Tesio - da TORINOsette ëd La Stampa dij 6 ed magg dël 2011

Indietro