Ël Bòsch ëd la Partessipansa ëd Trin n° 13, magg-giugn 2006 la coltura, pag. 11 ëd Bepe Sané (Dragonòt) Ël Bòsch ëd la Partessipansa a l'é pòch pi che 1.500 giornà piemontèise, val a dì squasi 6 km quadrà. As peul imaginesse com un retàngol ëd 3 km për 2, butà për longh an diression mesdì-mesaneuit. Ël Parch a l'é an pian, an gavand na colinëtta che, a metà dla part ossidental, a s'àussa ëd 35 méter e a cor an diression Est-Òvest. Ël Parch a l'é un bòsch ëd pianura ("planissial"), andova as peulo arconòsse doi ambient: 1. la pi part a l'é caraterisà da ròj, sron e chërpo tra le piante pi àute, gasìe e ninsolé tra i busson. An sla colinëtta a-i chèrso ëdcò le castagnere; 2. ant le part ùmide dël Bòsch, le piante pi àute a son ij frasso e le verne, e ij busson a son ij sàles, ij ninsolé e j'orm. E peui: seresere, nosere, òpi, arbre, tij, bërgnolin e un baron d'àutre specie 'd pianura. La stòria dël Bòsch as perd ant ël passà. Miraco a l'era già un "bòsch consacrà" aj temp dij roman: davzin a-i é Lucedio, da "lucus dei". Ël prim document esistent a l'é la "concession" dla Partessipansa fàita dal Marchèis dël Monfrà dël 1275. Ël Bòsch a l'é na "proprietà nen dividùa», ij padron a së s-ciamo "partessipant", lòn ch'a spiega na part dël nòm dël Bòsch. Ant la stòria, ël Bòsch a l'é stàit coltivà e tajà, con ëd régole bin sarà, për avèj sempe 'd pi boscamenta da carpentié e bòsch da brusé. Ant j'ùltim 200 agn, ël bòsch a l'era dividù an 10 part, ch'as tajavo ògni 10 agn. Minca part a l'era riquadrà, e ij partessipant a tiravo a buschëtte (a sòrt, lòn ch'a spiega l'àutra part dël nòm) ël quàder da tajé. A l'é sempe lassasse pi "quinte" o "anlev" ëd lòn ch'a stabilìo le lej dèl temp. Dapress d'ògni taj as piantavo ëdcò ëd neuve piantin-e o as semnavo agiand e àutre sëmnaje; an costa manera sì, però, a l'é rivaje ant ël Bòsch la gasìa. Dël 1991 ël Bòsch a l'é vnùit Parch Regional e a l'é stàit fàit un Pian Forestal. Minca un-a dle 10 part a l'é stàita dividùa an doi, e adess ël Bòsch a l'é dividù an 20 part; 5 part a son pi nen tajà (cheidun-e për conserveje coma ch'a son, cheidun-e përchè a son nen an bon stat); le àutre 15 part a son tajà minca 15 agn. Ël Pian Forestal a tira a fé torna formé ël bòsch planissial, a controlé le piante 'd gasìa e a rinforsé le specie dëi pòst. An conclusion, na tradission piemontèisa ch'as perd ant la neuit dij temp a l'ha trovà la manera për continué ant l'avnì. Home Page Artìcoj an piemontèis